Yr ynys o 20,000+ o sêr
Yn 2023, cafodd Ynys Enlli ei ardystio’n Noddfa Awyr Dywyll Ryngwladol (NADR) gan Gymdeithas Awyr Dywyll Ryngwladol (CADR). Mae hyn yn golygu mai Enlli yw’r safle cyntaf yn Ewrop i gyflawni’r statws yma.
Mae Noddfeydd Awyr Dywyll Ryngwladol fel arfer wedi’u leoli mewn lleoliad anghysbell gyda llai o fygythiadau cyfagos i ansawdd awyr dywyll y nos. Mae Enlli yn bodloni meini prawf llym gyda’r dynodiad newydd yma, ac yn ymuno gyda dim ond 16 safle arall byd-eang.
Mae lleoliad Enlli a’i nodweddion dearyddol yn ei wneud yn un o’r llefydd mwyaf tywyll yn y DU- gyda’r mynydd yn ymddwyn fel rhwystr effeithiol sydd yn cyfyngu ar olau o’r tir mawr. Y lleoliad agosaf sydd yn rhyddhau llygredd golau sylweddol yw Dulyn, sydd dros 70 milltir (113 cilomedr) dros Môr Iwerddon.
Ser dros Ty Bach, gan Emyr Glyn Owen
Llewyrch yr arth dros abaty enlli, Emyr Glyn Owen
Llewyrch yr arth gan Emyr Owen
Cefnogwyd y cais gan Lywodraeth Cymru, lleoliadau Awyr Dywyll eraill yng Nghymru gan gynnwys Parc Cenedlaethol y Bannau Brycheiniog ac Eryri, Cyngor Cymuned Aberdaron, Cyfoeth Naturiol Cymru, gan gynnwys Prosiect NOS (prosiect awyr dywyll leol), cymdeithasau astronomeg a Cyngor Gwynedd.
Yn dilyn sicrhau’r statws NADR, mae Ymddiriedolaeth Ynys Enlli am barhau gyda’r gwaith o amddiffyn awyr dywyll Enlli drwy codi ymwybyddiaeth o’r lleoliad unigryw yma yng Nghymru, gan gynnwys hyrwyddo pwysigrwydd yr awyr dywyll yn lleol ac yn genedlaethol.
Ymgymerwyd â rhaglen bedair blynedd yn defnyddio’r technoleg diweddaraf i fonitro ansawdd awyr y nos ar yr ynys er mwyn dangos ei fod digon dywyll ar gyfer y dynodiad. Roedd y Gymdeithas Awyr Dywyll Ryngwladol hefyd angen cynllun rheoli golau a tystiolaeth ffotograffig ar gyfer yr ardystiad yma.
Roedd Mari Huws, un o Wardeniaid Ynys Enlli, yn rhan o’r broses ardystiad.
Wrth fyw yma, dwi o hyd mewn rhyfeddod dros harddwch yr ynys- a mae awyr y nos yn rhan mawr o hynny. Yn dilyn sicrhau’r ardystiad, rysym yn edrych ymlaen at groesawu ymwelwyr yma dros y misoedd a blynyddoedd i ddod, ac i rannu ein stori unigryw. Roeddan ni’n gwybod ein bod ni’n byw mewn lle arbennig, mae’r statws yma’n cadarnhau hyn, gyda’r Noddfa Awyr Dywyll Ryngwladol yn rhoi Enlli ar lwyfan y byd. Mewn byd sydd yn cael ei lygru yn fwy ac yn fwy, mae o’n fraint i fod allu gweithio tuag at amddiffyn rhywbeth sydd yn cyntefig ar gyfer cenedlaethau y dyfodol.
Mari Huws Jones
llewyrch yr arth
Y lleuad
Awyr dywyll Enlli
Ymholiadau Cyffredinol
Am ymholiadau am ymweld â'r ynys
Aros dros nos: Gweler ein tudalen argaeledd
Tripiau dydd: Colin Evans, Mordaith Llyn
Cefnogi Ymddiriedolaeth Ynys Enlli: Dod yn aelod yma
Lle nesaf?
